Het centrale deel van Java bestaat bestuurlijk gezien uit de provincie Midden-Java en het speciale district Yogyakarta. Historisch en cultureel gezien maakt Yogyakarta echter ook deel uit van Midden-Java. In het hele gebied wonen circa 35 miljoen mensen. De grootste steden zijn Semarang, Solo/Surakarta en Yogyakarta. Semarang is de hoofdstad van de provincie Midden-Java. Yogyakarta is dat van het gelijknamige speciale district.

In het noordelijk gebied van Centraal-Java liggen rijke vruchtbare laagvlaktes, terwijl meer in het binnenland bergachtige hoogvlaktes zijn te vinden. In dat binnenland ligt van west naar oost een reeks van vulkanische bergen.  Hiervan zijn de Mount  Slamet (3432 meter), Mount  Sundoro (3136), Mount Sumbing (3371) , Mount Merbabu (3142) en de op de grens met Oost-Java gelegen Mount Lawu (3265) met hun toppen boven de 3000 meter de meest imposante. Afzonderlijke vermelding in dat verband verdient echter Mount Merapi (2968), gelegen op slechts 35 km van de stad Yogyakarta. Het is weliswaar niet de hoogste, maar wel de meest aktieve en gevaarlijkste vulkaan van Indonesië.

Midden-Java vormt niet alleen geografisch, maar ook historisch en cultureel het centrum van Java. Het dansballet (Ramayana), de kunstnijverheid (batik, zilverwerk, gamelanmuziek en wajangpoppen) staan symbool voor de rijke Javaanse cultuur die men in deze streek aantreft en dan in het bijzonder in de steden Yogyakarta en Solo (Surakarta). Dit waren ooit als sultanaten volstrekt zelfstandige autonome gebieden, ontstaan uit het voormalige koninkrijk en sultanaat Mataram. Na de onafhankelijkheid van Indonesië verloor het soenanaat Surakarta zijn autonome status, die van het sultanaat Yogyakarta bleef als speciale provincie deels in stand. De met de vorstendommen verbonden geschiedenis is met name terug te zien in de in Yogyakarta en Solo gevestigde kratons.

Maar dit is ook het gebied van wereldberoemde tempels als de Borobudur en de Prambanan. Er zijn hier evenwel nog meer bijzondere tempels te vinden.  Misschien minder bekend maar daarom nog niet minder interessant zijn bijvoorbeeld de Mendut Tempel (nabij de Borobudur), de opvallend vormgegeven Sukuh tempel (ten oosten van Solo/Surakarta) of het oude Arjuna tempelcomplex op het Dieng Plateau. Deze hoogvlakte kan overigens ook vanwege zijn natuurlijke schoonheid en de vulkanische activiteit die daar van nabij is waar te nemen ten zeerste worden aanbevolen.